Không chỉ nổi tiếng bởi ý chí kiên cường của con người, Nhật Bản còn được biết đến là một đất nước có nền văn hóa đặc sắc, mang đậm nét Á Đông và được gọi bằng những mỹ từ như đất nước hoa anh đào hay xứ sở mặt trời mọc. Ngày tết ở Nhật lưu giữ nhiều phong tục tập quán đặc sắc thể hiện qua các món ăn và nhiều hoạt động thú vị. Bạn đọc hãy cùng Shinichi khám phá qua bài chia sẻ sau đây nhé!
Hoạt động trước thềm đón Tết của người Nhật
1. Vệ sinh nhà cửa
Vào những ngày này, thường là trước ngày tết 1 đến 2 tuần, tất cả mọi gia đình sẽ bắt đầu dọn dẹp nhà cửa, phủi quét bụi bặm, mua sắm những đồ gia dụng mới, trước cổng nhà và phía bên trong đều sẽ được trang trí những đồ dùng đa số làm từ gỗ thông, thân tre và mận. Từ trong ra ngoài đều phải được lau dọn sạch sẽ và sắp xếp gọn gàng.Và đây cũng là cơ hội để mọi người trong gia đình chăm sóc cho mái ấm cư ngụ của mình, vì thông thường những ngày trong năm nhiều người sẽ bận đi làm và không có thời gian chăm sóc nhà cửa.
2. Trang hoàng, làm đẹp ngôi nhà
Để cầu bình an may mắn cho năm mới, trước khi tết đến nhà nhà sẽ treo một bó Kadomatsu trước cửa. Truyền thuyết kể rằng, thần Toshigamisama sẽ giáng trần và ẩn mình vào thân cây tùng Kadomatsu. Thông thường, người ta sẽ dựng cây tùng vào ngày 13/12, khoảng thời gian thích hợp cho công việc trang hoàng ngày tết. Điều lưu ý là người dân Nhật sẽ cấm kỵ hoạt động dựng cây tùng vào ngày 29 và tối giao thừa, vì cho rằng đây là điều không nên, và không may mắn.
– Treo Shimenawa trước cửa nhà
Shimenawa giúp xua đuổi tà ma, chào đón các vị thần
Trong phong tục đón tết của người Nhật, với ý nghĩa trừ đuổi ma quỷ và chào đón những vị thần, những điều may mắn sẽ đến với gia đình, người Nhật Bản thường treo shimenawa ở trước của nhà vào những ngày đầu năm mới. Cách trang trí của shimenawa có thể ở mỗi nhà sẽ khác nhau, nhưng nhìn chung, chúng đều mang những màu sắc sặc sỡ, ấm cúng, tượng trưng cho những điều tốt lành, bình yên luôn hiện diện trong cuộc sống của gia đình ngưởi chủ của Shimenawa.
– Đặt Kadomatsu ở cạnh cửa
Một bó Kadomatsu truyền thống được làm bằng 3 ống tre tươi, vài cành thông được xếp theo số lẻ, và những chi tiết trang trí khác để Kadomatsu được đẹp hơn. Người Nhật quan niệm rằng hạnh phúc không thể chia được và nỗi bất hạnh mới cần phải “chia hết”, đó là lý do mà các cành thông luôn được chia theo số lẻ. Ngoài ra, thông còn được dùng bởi nó có ý nghĩa là sức sống bất diệt, dù cho thời tiết có khắc nghiệt tới đâu thì những cây thông vẫn xanh tươi, đâm chồi nảy lộc.
– Đặt Wakazari trong bếp
Wakazari là một vòng tròn, được bện bởi một đoạn dây thừng, và được kết hoa lên phía đầu, chỗ móc treo. Người ta treo Wakazari ở bếp, với ý nghĩa tạ ơn những vị thần lửa và thần nước đã đem lại cuộc sống sung túc, những bữa cơm gia đình đầm ấm cho họ. Ngoài ra, Wakazari còn được treo ở mui xe ô tô và xe đạp để cầu an toàn trong năm.
3. Trả hết nợ
Người Nhật quan niệm rằng để rũ bỏ những xui xẻo, khó khăn của năm cũ mọi người nên thanh toán, trả dứt các nợ nần từ tiền bạc đến của cải của năm cũ để bước sang năm mới với những khởi đầu suôn sẻ và thuận lợi, làm ăn phát đạt.
Chính vì vậy, bất kỳ ai có nợ đều sẽ tranh thủ đi trả hết,để bắt đầu một cuộc sống sang năm thuận hòa, nhiều may mắn trong cả công việc và đời sống.
4. Nấu bánh, chế biến “Món Tết”
Vào những ngày cuối năm 28 và 30 tết các mẹ, các chị trong gia đình sẽ chụm lại chuẩn bị làm những món ăn ngày tết trong đó nổi bật nhất là bánh Tết và các món ăn tổng hợp. Sở dĩ bánh Tết là món ăn truyền thống ngày Tết vì nó tượng trưng cho sự may mắn, đầy đủ cho gia chủ. Các món ăn tổng hợp ở đây là các món ngọt làm bằng các nguyên liệu như rễ cây ngưu bàng, trứng cá, sardin khô, tảo ăn, hạt dẻ và khoai lang, bánh phổ biến nhất ngày tết là bánh Mochi…
Còn có món ragu khoai sọ nấu cùng cà rốt, rau xanh là món đồ cúng phổ biến, bát ragu thơm ngon được các thành viên trong gia đình thưởng thức nhằm mang lại lộc tài, niềm sung sướng. Mọi người cùng ăn chung một bàn, nguyện ước quan hệ giữa những người thân gắn bó hòa thuận, chung sức chung lòng.
Chào năm mới với những tục lệ đặc trưng
1. Đầm ấm đêm giao thừa
Đêm 30 Tết, cả nhà sẽ cùng nhua quay quần ăn tất niên tạm biệt năm cũ, chào đón một năm mới với nhiều mong ước tốt lành sắp tới. Giây phút giao thừa khi đồng hồ điểm 24H cũng là thời khắc thiêng liêng nhất, cũng là lúc tiếng chuông nhà chùa vang lên. Mọi người sẽ cùng nghe được tiếng chuông qua các kênh truyền hình trực tiếp trên Tivi, người Nhật có quan niệm rằng tiếng chuông chùa điểm đủ 108 tiếng sẽ có mãnh lực xua đuổi 108 con quỷ sứ bạo tàn, ác độc.
Trong không gian này, người lớn nhất trong nhà sẽ tuyên đọc lời chúc mừng năm mới, mọi người cùng nhau nâng chén rượu thần, ăn bánh tết và trò chuyện vui vẻ.
2. Thắp hương cúng tổ tiên và các vị thần
Cũng vào đêm giao thừa, người Nhật sẽ đặt các loại bánh dầy, bánh Tokonoma lên bàn thờ ông bà, tổ tiên bày tỏ lòng kính trọng, nhớ ơn người thân đã khuất và các vị thần. Trên mâm cỗ sẽ đặt đôi đũa có đầu nhọn vì tín ngưỡng các bậc thần thánh sẽ ăn bằng loại đũa này.
3. Lì xì may mắn
Ngày 1/1 là ngày quan trọng khởi đầu năm mới, đánh dấu một những điều mới mẻ sắp đến. Người ta quan niệm rằng, xem Mặt trời mọc vào bình minh sáng ngày này là cách tốt nhất để đón chào một năm an khang thịnh vượng, vạn sự như ý.
Cùng lúc này, những chiếc bánh Tết sẽ được chia ra cho từng người trong gia đình. Tương truyền vị thần Toshigamisama sẽ mang đến cho gia chủ sức khỏe, nguồn năng lượng dồi dào qua từng miếng bánh Tết sau khi cúng Thần. Đây cũng là nguồn gốc cho sự ra đời của tục Lì xì tết hay còn gọi là Toshidama.
Người ta thường Lì xì cho trẻ con quà bánh, hoặc tiền mừng tuổi khi các bé đến nhà “Sung đất” và chúc tết người lớn bằng những lời chúc tốt đẹp, mong cầu mạnh khỏe, gia đình hạnh phúc, làm ăn phát đạt.
4. Chúc tết mọi người
Từ mùng 1 trở đi, người người, nhà nhà sẽ đi chúc tết nhau, bà con xa gần, con cháu sẽ đến thăm và chúc Tết ông bà, cha mẹ. Bạn bè, hàng xóm, đồng nghiệp cũng gửi cho nhau những lời lúc thành ý, viên mãn. Người Nhật gọi 3 ngày đầu xuân của tháng giêng là “ ba ngày chúc tụng” với mong cầu cả tháng Tết hòa thuận, yên ấm, quan hệ bền chặt, gắn bó.
Thông thường, gia chủ sẽ chuẩn bị một quyển sổ ký tên và bút chì trước cổng nhà, khi khách đến chúc tết sẽ để lại thông tin hoặc cài danh thiếp của mình vào sổ, ngụ ý đã đến đây. Nhiều người còn mang theo cả 1 chiếc khăn thêu nhỏ có khắc tên mình để gửi tặng chủ nhà khi đến thăm mừng.
Ngoài ra, mọi người còn tặng nhau thiếp mừng năm mới. Nhật Bản cũng được biết đến là quốc gia in thiếp mừng vào lễ đầu năm nhiều nhất trên thế giới. Tất cả các thiếp mừng có cùng một người nhận sẽ được tập trung lại và sẽ gửi đến người đó đúng vào ngày mùng 1 Tết. Tạo sự bất ngờ cũng như niềm hạnh phúc cho gia chủ khi cảm nhận được sự quan tâm của bạn bè, người thân đối với mình.
Tuy nhiên, phong tục gửi thiếp mừng đầu năm này sẽ không được thực hiện nếu như trong năm đó gia đình có người nhà qua đời. Vì người Nhật quan niệm trong năm đau buồn đó không nên vui mừng, phô trương mà nên thầm lặng, yên tĩnh tưởng nhớ người đã khuất.
5. Đi lễ chùa đầu năm
Cũng như Việt Nam nước mình, người Nhật sẽ có phong tục xuất hành đầu năm, đi lễ chùa, khấn Phật trời, cầu may mắn, sung túc. Theo phòng thủy, mỗi năm, bổn mạng mỗi người sẽ có một hướng địa lý thuận lợi nên nếu năm đó hướng Bắc là tốt thì người đi xuất hành sẽ đi về hướng chùa phía Bắc.
Khi đến viếng chùa, việc đầu tiên mọi người cần làm là súc miệng, rửa tay. Sau đó sẽ cho vào hòm công đức hay còn gọi là thùng Tam bảo những đồng tiền xu, họ quan niệm đây là tiền hương hoa dâng lên cho Đức Phật.
Cúi lạy chư Phật và van vái nguyện cầu, tâm niệm của bản thân về công việc và gia đình thêm phần may mắn cho năm mới thuận hòa, an yên.
Những ngày cuối năm cũng đang dần chóng qua, ngày Tết đến cũng chỉ còn đếm trên từng đầu ngón tay. Mọi người trên toàn thế giới tuy đang tất bật với bộn bề công việc cuối năm, nhưng chắc hẳn niềm nôn nao, chờ đón lễ hội mùa xuân, lễ hội đoàn viên sắp đến cũng đang rạo rực ở mỗi con tim.
Trong những ngày cuối năm này, những người thân trong gia đình hãy dành cho nhau nhiều thời gian và tình cảm thân thương hơn, vì vốn dĩ không có gì hạnh phúc bằng mái ấm gia đình ngày xuân sang.
Mỗi nước lại có một nền văn hóa đặc biệt và rất thú vị phải không nào. Chúc các bạn sẽ có thêm nhiều kiến thức bổ ích về đất nước mặt trời mọc này nhé.